Σκέψου ότι προσπαθείς να διασχίσεις μια διάβαση πεζών, αλλά κανένας οδηγός δεν σταματά. Μπορεί να θυμώσεις αλλά θα περιμένεις υπομονετικά μέχρι να σταματήσει κάποιος και να περάσεις με ασφάλεια. Μόλις περάσεις, σταδιακά υποχωρεί ο θυμός και απλά εξιστορείς σε κάποιον φίλο την περιπέτειά σου.

Σκέψου, όμως, ένα διαφορετικό σενάριο… Προσπαθείς να διασχίσεις τη διάβαση πεζών, δεν σταματάει κανένα αυτοκίνητο και αντί να περιμένεις, προχωράς με κίνδυνο της ζωής σου και στέκεσαι στη μέση του δρόμου όπου αρχίζεις να φωνάζεις και να μιλάς άσχημα για όλους τους οδηγούς. Έχεις βγει εκτός ελέγχου και οι περαστικοί προσπαθούν να σε προσεγγίσουν για να σε απομακρύνουν και να σε ηρεμήσουν.

Δύο ίδια γεγονότα – η διάσχιση της διάβασης πεζών – με διαφορετικές αντιδράσεις, η μία λειτουργική και η άλλη δυσλειτουργική. Πώς μπορεί να οδηγήθηκε το άτομο εκεί;

Α. Τί είναι ο θυμός;

Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα και αποτελεί φυσιολογική αντίδραση μετά από κάποιο γεγονός. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να λειτουργήσει βοηθητικά, καθώς κινητοποιεί το άτομο να ενεργήσει με τρόπο ώστε να αποτρέψει κάποια αδικία. Ωστόσο, σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει το άτομο σε προβλήματα.

Ο θυμός μπορεί να είναι αποτέλεσμα της σκέψης ενός ατόμου ότι του έχουν φερθεί άδικα, ότι δεν τον σέβονται, ότι ο ίδιος ή άλλοι έχουν παραβιάσει κάποιον κανόνα, ή ότι δεν έχει ανταπεξέλθει στις προσδοκίες άλλων.

Διάφορα ερεθίσματα μπορεί να πυροδοτούν το θυμό, ο οποίος με τη σειρά του ενεργοποιεί την αδρεναλίνη στο σώμα ως αντίδραση. Η αδρεναλίνη βοηθά το άτομο να διαχειρίζεται καταστάσεις είτε οδηγώντας το σε μάχη, είτε σε φυγή, είτε σε παράδοση (fight-flight-freeze).

Β. Πώς μπορεί να βοηθήσει η θεραπεία στη διαχείριση θυμού;

Ο θεραπευτής θα εκπαιδεύσει το άτομο σε τρόπους διαχείρισης του θυμού, όπως σε ασκήσεις χαλάρωσης και σε μεθόδους απόσπασης προσοχής. Επίσης, θα βοηθήσει το άτομο να αναγνωρίσει τον φαύλο κύκλο του θυμού, δηλαδή να εντοπίσει τις καταστάσεις που πυροδοτούν το θυμό, τις σκέψεις που προκαλούνται αυτόματα εξαιτίας του θυμού, και τις δυσλειτουργικές αντιδράσεις του. Σε επόμενο στάδιο θα προσπαθήσει ο θεραπευόμενος, με την καθοδήγηση του θεραπευτή, να αμφισβητήσει τις αρνητικές σκέψεις και να τις αντικαταστήσει με περισσότερο ρεαλιστικές. Θα εξεταστούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των δυσλειτουργικών συμπεριφορών του ατόμου, προκειμένου να κατανοήσει το άτομο τη δυσκολία του και την ανάγκη για αλλαγή του τρόπου αντίδρασής του. Τέλος, το άτομο θα ψυχοεκπαιδευτεί σε υγιείς τρόπους διεκδίκησης και επίλυσης προβλημάτων.

 

Πηγές

Knaus, W. J. (2021). The Cognitive Behavioral Workbook for Anger: A Step-by-step Program for Success. New Harbinger Publications

Wright, S., Day, A., & Howells, K. (2009). Mindfulness and the treatment of anger problems. Aggression and Violent Behavior, 14(5), 396–401.